“Onze eerste stap was samen met de bibliotheek kijken wat we al voor kinderen doen om een goede taalontwikkeling te stimuleren”, vertelt Anke. En dat bleek best veel. Anke: “We bieden onder andere voor- en vroegschoolse educatie en de VoorleesExpress aan. Ook is onze bibliotheek een BoekStartlocatie. Om een compleet overzicht te krijgen, zetten we al het aanbod op het gebied van taal, preventie, zorg en ondersteuning voor kinderen van 0 tot 12 jaar in een Excel-bestand bij elkaar. We zochten bij alles uit voor welke leeftijd het is, wie het organiseert, wat het inhoudt, wie de verwijzers zijn, hoe het wordt gefinancierd, etc. Zo ontstond een totaaloverzicht van 24 initiatieven.”
Meerdere problemen tegelijk oplossen
Het totaaloverzicht maakte inzichtelijk wat per leeftijdscategorie op sociaal en medisch vlak wordt aangeboden. Dat maakte Anke en haar collega’s binnen de gemeente en de bibliotheek duidelijk dat er veel overlap zit tussen de verschillende beleidsterreinen in het sociaal domein. Zoals laaggeletterdheid en het actieprogramma Kansrijke Start. Maar ook laaggeletterdheid en armoede. “Als mensen hun basisvaardigheden verbeteren, helpt dat vaak ook bij het oplossen van andere problemen. Sinds onze deelname aan het project Gezinsaanpak zijn we ons veel bewuster van die link. Dat is heel waardevol, want laaggeletterdheid of lage basisvaardigheden is meestal niet de enige uitdaging binnen een gezin.”
Als mensen hun basisvaardigheden verbeteren, helpt dat vaak ook bij het oplossen van andere problemen. Anke Voesten, adviseur Sociaal Domein bij de gemeente Bergen
Bewustwording vergroten
Om alle aanbieders van taalaanbod bewust(er) te maken van laaggeletterdheid, organiseerden de gemeente en de bibliotheek een goedbezochte kennismakingsbijeenkomst. Ze nodigden ook verloskundigen en jeugdgezondheidszorg uit. Want tijdens een eerdere landelijke bijeenkomst van het project Gezinsaanpak bleek dat er nog te weinig taalaanbod voor 0 tot 2-jarigen was. Anke: “De verbinding tussen alle aanwezigen voelde meteen heel logisch. Het programma van de bibliotheek sluit bijvoorbeeld mooi aan op wat jeugdgezondheidszorg doet. Om de bewustwording van laaggeletterdheid verder te vergroten, boden we de training Herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden aan medewerkers van de kinderopvang en leerkrachten aan.”
Samen dromen
Om de samenwerking tussen de aanbieders van taalaanbod te stimuleren en te versterken, organiseerden de gemeente en bibliotheek een droomsessie. Tijdens die sessie droomden onder andere leerkrachten, kinderopvangmedewerkers, verloskundigen, praktijkondersteuners en medewerkers van het consultatiebureau over wat een goede aanpak van laaggeletterdheid zou zijn. En wat daarvoor nodig is. Anke: “Wij werken alle ideeën nu uit. Zodat duidelijk wordt wat wie wat gaat doen. Hoe we onze aanpak kunnen borgen. En op welke manier wij als gemeente elke partner op een passende manier kunnen ondersteunen. Zodat we niemand overvragen, maar juist op een effectieve manier met elkaar samenwerken. De adviseur van Stichting Lezen en Schrijven uit onze regio en de landelijke werkgroep van het project Gezinsaanpak helpen daarbij door mee te denken en kritische vragen te stellen. En door goede voorbeelden uit andere gemeenten te delen.”
Goed voor kinderen én ouders zorgen
De gemeente en de bibliotheek zorgen er ook voor dat het totaaloverzicht van het aanbod voor kinderen van 0 tot 12 digitaal beschikbaar wordt. Zodat inwoners kunnen zien bij wie ze waarvoor terecht kunnen. En partners elkaar onderling makkelijk kunnen vinden en doorverwijzen. Anke: “Iedereen speelt vanuit zijn eigen deskundigheid een belangrijke rol. Uiteindelijk willen we al het taalaanbod voor kinderen en het taalaanbod voor ouders aan elkaar verbinden. Zodat er een gesloten keten ontstaat waarmee we goed voor onze inwoners kunnen zorgen. En we het doorgeven van laaggeletterdheid aan kinderen kunnen voorkomen. Maar zover zijn we nu nog niet. Onze deelname aan het project Gezinsaanpak was het startsein voor alles wat nog gaat komen.”
Uiteindelijk willen we al het taalaanbod voor kinderen en het taalaanbod voor ouders aan elkaar verbinden. Zodat er een gesloten keten ontstaat waarmee we goed voor onze inwoners kunnen zorgen. Anke Voesten, adviseur Sociaal Domein bij de gemeente Bergen
Tips van Anke Voesten, adviseur Sociaal Domein bij de gemeente Bergen voor het opzetten van een gezinsaanpak:
- Breng in beeld wie jouw (taal)partners zijn en werk met hen samen. Zij zijn de ogen en oren van jou als gemeente.
- Bepaal je eigen wens/doel. Wat wil je voor je inwoners? En wat is daarvoor nodig? Moet je nieuw taalaanbod creëren? Bestaand taalaanbod verbeteren? Partners samenbrengen?
- Iedereen is druk. Maak daarom zo concreet mogelijk wat je van een partner verwacht.
- Zorg dat alle partners, zowel intern als extern, weten hoe belangrijk geletterdheid is. Als ze dat begrijpen is veel meer mogelijk.
- Vergeet het contact dat je als gemeente zelf met inwoners hebt niet. Laat daarom bijvoorbeeld iedereen van het klantcontactcentrum de training Herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden volgen.
- Leg de verbinding met ouders. Want je kunt als gemeente of partner nog zoveel taalaanbod organiseren, als ouders er thuis niets mee doen is de kans op succes klein.
- Zorg dat partners weten hoe ze mensen die moeite hebben met lezen en schrijven kunnen signaleren en doorverwijzen. Zodat uiteindelijk meer inwoners mee kunnen doen.
- Begin klein en kijk daarna waar je de verbreding kunt zoeken.
- Werk samen met de bibliotheek. Met elkaar bereik je veel meer.
In het kort: de Gezinsaanpak in de gemeente Bergen
De gemeente Bergen maakte dankzij hun deelname aan het project Gemeentelijke Gezinsaanpak Geletterdheid een succesvolle start met de gezinsaanpak. Dat bereikten ze door eerst bewustwording van laaggeletterdheid en inzicht in bestaand taalaanbod te creëren. Daarna maakten ze verbinding met de aanbieders van het taalaanbod. Nu zetten ze de volgende stap. Ze vullen gaten in het aanbod op. En ze zetten aanbieders in hun kracht. Zodat er uiteindelijk een gesloten keten ontstaat waarmee de gemeente goed voor alle kinderen en ouders kan zorgen.
Wil je zelf ook met de Gezinsaanpak aan de slag? Neem dan contact met ons op.