Bepaal een passende aanpak

De meeste kennis en expertise die je nodig hebt voor een succesvolle Gezinsaanpak, zit in het netwerk. Want in het netwerk zitten partners die met kinderen werken. En er zijn partners (soms dezelfde) die met ouders/verzorgers werken aan geletterdheid. In elke gemeente zijn ook al activiteiten die direct, of met kleine aanpassingen, bij kunnen dragen aan de Gezinsaanpak. Maak gebruik van het contact dat er vanuit bestaande activiteiten vaak al is met gezinnen. Want dan hoef je niet veel nieuw aanbod te ontwikkelen.

Bij bestaand aanbod kun je denken aan:  

• Activiteiten op kinderdagverblijven en basisscholen gericht op kinderen met een vve-indicatie. Bij deze activiteiten worden bijna altijd ook ouders/verzorgers betrokken.   
• Activiteiten van de bibliotheek gericht op de taal- en leesontwikkeling van kinderen. Soms worden ouders/verzorgers daarbij al ondersteund in hun rol (bijvoorbeeld BoekStartcoach). 
• Activiteiten van welzijnsorganisaties voor ouders/verzorgers en hun jonge kinderen, gericht op spelenderwijs werken aan de taalontwikkeling. 
• Activiteiten van (digi)Taalhuizen, taalpunten en andere taalaanbieders om volwassenen te ondersteunen bij het verbeteren van hun basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden). Veel deelnemende volwassenen zijn ouders/verzorgers van jonge kinderen. 

In de Bouwsteen Activiteiten vind je nog meer inspiratie.

Om zo goed mogelijk gebruik te kunnen maken van bestaand aanbod, is het belangrijk om al het aanbod in jouw gemeente in kaart te (laten) brengen en te evalueren. Deze vragen helpen daarbij:  

• Worden er al activiteiten georganiseerd die passen binnen de Gezinsaanpak en de doelen die je in Stap 4 formuleerde? Zo ja, welke?  
• Wie organiseert deze activiteiten? En met welke partners werken ze samen?  
• Wie is de doelgroep van deze activiteiten? En hoeveel mensen bereiken ze?   
• Wat zijn de effecten van deze activiteiten? En hoe wordt dat gemonitord? 
• Hoe worden de activiteiten gefinancierd? En welke afspraken zijn hierover gemaakt? 
• Hoe kun je de activiteiten aanpassen/doorontwikkelen zodat de effecten en doelen (nog) beter bereikt worden en je (meer) impact maakt? De verandertheorie (Zie Stap 4 – Formuleer concrete doelen) kan hierbij helpen.

Nadat je het huidige aanbod in kaart hebt gebracht, kun je samen met de partnerorganisaties bepalen of er nog nieuwe activiteiten nodig zijn om jullie doelen te bereiken. Inspiratie voor nieuwe activiteiten vind je in de Bouwsteen Activiteiten en/of in praktijkvoorbeelden van andere gemeenten.

Je kunt niet alles tegelijkertijd doen. Maak daarom keuzes in wat je wel en niet doet. Deze tips helpen je daarbij:  

• Kies voor (het bijstellen van) activiteiten en projecten die het beste aansluiten bij de gekozen doelgroep en de geformuleerde doelen.  
• Bedenk welke activiteiten voor de grootste verandering kunnen zorgen. Het gaat daarbij niet om het aantal mensen dat je bereikt, maar om wat er echt bij gezinnen verandert.  
• Bepaal wat je als eerst wilt doen en wat kan wachten. Misschien kun je bepaalde activiteiten op een later moment bijstellen of organiseren?  
• Onderbouw je doelen en gemaakte keuzes met data en effectonderzoek. Dat helpt bij het kiezen van de meest passende interventies. 

Je kunt nu het plan van aanpak gaan schrijven. In het plan van aanpak zet je alle activiteiten waarmee je jullie doelen wilt gaan behalen. En de manier waarop je die activiteiten uitvoert. 

Zorg in ieder geval dat de volgende onderdelen aan bod komen in het plan van aanpak: 

• De taak- en rolverdeling binnen de gemeente. Dit is vaak domeinoverstijgend. 
• Een overzicht van bestaand aanbod dat past binnen de Gezinsaanpak. En informatie over wat dat aanbod oplevert. Je leest er meer over in deze stap bij 2. Onderzoek de mogelijkheden van bestaand en nieuw aanbod.   
• Welke activiteiten bijgesteld en/of ontwikkeld gaan worden.  
• Wie voor welke taak verantwoordelijk is.  
• Welk tijdspad jullie aanhouden. Focus je eerst op een jaar of maak je gelijk een meerjarenplan? 
• Een realistische planning. Wie doet wat wanneer? 
• Hoe je de kwaliteit en impact van bestaande en nieuwe activiteiten meet (zie ook Stap 6 - Maak afspraken over meten en bijsturen).  
• Hoe je monitort en evalueert (zie ook Stap 6 - Maak afspraken over meten en bijsturen). 
• Hoe je de activiteiten en overige inzet financiert (zie ook de Bouwsteen Financiering).  
• Hoe en naar wie je over de aanpak en de resultaten communiceert. Communiceer je bijvoorbeeld alleen naar de uitvoerend betrokkenen? Of ook naar indirecte partners? 

Om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken, moet je in verschillende generaties tegelijkertijd investeren. Ook moeten zowel ouders/verzorgers als professionals hun gedrag duurzaam veranderen. Dat kost tijd. Geef jezelf en alle partners die tijd. Dat kun je doen door: 

• als basis van het plan van aanpak een gezamenlijke intentieverklaring of samenwerkingsovereenkomst op te stellen. Zo laten alle netwerkpartners zien dat ze langdurig aan de visie en doelen van de lokale Gezinsaanpak willen werken; 
• langetermijnafspraken en meerjarig beleid te maken. Zodat jullie ook op de lange termijn aandacht aan de Gezinsaanpak blijven besteden. In de Bouwsteen Netwerk & Beleid vind je instrumenten en informatie die daarbij kunnen helpen.  

Uitvoeren van langetermijnafspraken 
De cyclus van vierjaarlijkse verkiezingen kan het lastig maken om langetermijnafspraken uit te voeren. Gemeenteambtenaren kennen deze uitdaging. Ook partijen die afhankelijk zijn van lokale middelen lopen hiertegenaan. Om ervoor te zorgen dat langetermijnafspraken worden uitgevoerd, is het belangrijk om nu al in het plan van aanpak vast te leggen hoe je die afspraken financiert. De gemeente kan hier vanuit de regierol een belangrijke rol in spelen (zie ook: Stap 1 – Bereid je voor). De gemeente is in de meeste gevallen ook opdrachtgever en financier van activiteiten. En de gemeente heeft de meeste invloed op (nieuwe) meerjarige beleidsdoelen en samenwerkingsafspraken.