Zorg voor een duidelijk projectplan met een heldere taakverdeling. In het kort betekent dit dat iedereen weet wát er moet gebeuren, waarom, hoe en wanneer. Bovendien staat in dit plan duidelijk wat er van elke partij wordt verwacht. Wijs een projectleider aan en omschrijf ook andere projectrollen en verantwoordelijkheden zo expliciet mogelijk.
Maak een plan van aanpak
In het plan van aanpak is veel aandacht voor de activiteiten die nodig zijn om de geformuleerde doelen te bereiken. Zorg in ieder geval dat de volgende onderdelen aan bod komen:
- welke activiteiten er uitgevoerd worden (zie ook de Bouwsteen Activiteiten);
- hoe de activiteiten bijdragen aan de doelen;
- wie voor welke taak verantwoordelijk is;
- welk tijdspad wordt aangehouden;
- hoe de kwaliteit gemeten wordt (zie ook Stap 5: Maak afspraken over meten en bijsturen);
- hoe evaluatie en monitoring worden geregeld (zie ook Stap 5: Maak afspraken over meten en bijsturen);
- hoe de financiën zijn geregeld (zie ook de Bouwsteen Financiering);
- hoe er over de aanpak en de resultaten wordt gecommuniceerd (zie ook de Bouwsteen Communicatie).
Ga uit van bestaand aanbod
De meeste kennis en expertise voor een succesvolle gezinsaanpak is al aanwezig in het gemeentelijke netwerk. Er zijn immers al partijen die werken met kinderen en partijen (soms dezelfde) die werken met ouders op het gebied van geletterdheid. In elke gemeente worden bovendien al activiteiten uitgevoerd die direct, of met lichte aanpassingen, binnen de gezinsaanpak vallen. Gebruik die kennis en benut het contact dat er vanuit de bestaande activiteiten al is met de gezinnen in je doelgroep. Dan is het namelijk niet nodig om veel nieuw aanbod te ontwikkelen.
Denk bij bestaand aanbod aan:
- activiteiten op kinderdagverblijven en basisscholen gericht op kinderen met een vve-indicatie. Dit zijn activiteiten waar vrijwel altijd ook ouders bij betrokken worden;
- activiteiten van de bibliotheek gericht op de taal- en leesontwikkeling van kinderen, waar soms ook al ouders bij worden ondersteund in hun rol (bijvoorbeeld de BoekStartcoach);
- activiteiten van welzijnsorganisaties voor ouders en hun jonge kinderen, gericht op spelenderwijs werken aan de taalontwikkeling;
- activiteiten van (digi)taalhuizen, taalpunten en andere taalaanbieders die volwassenen ondersteunen om hun taalniveau te verbeteren. Onder de deelnemende volwassenen zijn ook veel ouders van jonge kinderen;
- zie ook de Bouwsteen Activiteiten.
Dit zijn slechts voorbeelden. In ieder gemeente is de situatie en ook het aanbod anders. Om optimaal gebruik te kunnen maken van bestaand aanbod, is het belangrijk om het eerst goed in kaart te (laten) brengen. Probeer daarom een antwoord te vinden op onderstaande vragen:
- Worden er al activiteiten georganiseerd die passen binnen de gezinsaanpak? Welke zijn dat?
- Wie organiseert deze activiteiten nu en in samenwerking met welke partners?
- Welke materialen worden gebruikt?
- Wie is de doelgroep van deze activiteit en welk bereik is er?
- Hoe wordt de activiteit gefinancierd? Welke afspraken zijn hierover gemaakt?
Borg de aanpak in langetermijnafspraken
Bij de gezinsaanpak past een lange adem. Om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken, is het nodig om in verschillende generaties tegelijkertijd te investeren. Ook is duurzame gedragsverandering nodig, zowel bij ouders als professionals. Dit alles vraagt tijd.
Geef jezelf en je partners de ruimte voor dit proces. Het helpt om meerjarige afspraken en meerjarig beleid te maken. Een gezamenlijke intentieverklaring of samenwerkingsovereenkomst opstellen is een goed begin. Zo laten partners zien dat ze langdurig aan de visie en doelen van de lokale gezinsaanpak geletterdheid willen werken. Dit kan helpen om de ingezette koers ook op de lange termijn vast te houden.
Borg afspraken ook financieel om ze kracht bij te zetten. Onthoud dat de gemeente als opdrachtgever en financier de meeste invloed heeft op het vinden van ruimte voor meerjarige beleidsdoelen en samenwerkingsafspraken. Dit is bij uitstek een gelegenheid voor de gemeente om de regierol in de gezinsaanpak geletterdheid met beide handen vast te pakken.
TIP: Er kan een spanningsveld zitten tussen het formuleren van langetermijndoelen en de cyclus van vierjaarlijkse verkiezingen. Als gemeenteambtenaar ken je deze problematiek. Ook de lokale partijen die geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van lokale middelen lopen hier regelmatig tegenaan. Hoe kun je zorgen dat er afspraken voor de lange termijn komen in een omgeving waarin vaak alleen over de korte termijn wordt nagedacht? In de Bouwsteen Netwerk & Beleid vind je voorbeelden van hoe gemeenten, bibliotheken en andere partners hier binnen de gezinsaanpak mee omgaan.